APOLITYCZNOŚĆ SIŁ ZBROJNYCH DRUGIEJ I TRZECIEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ TEORIA I PRAKTYKA

Potoczne znaczenie terminu "apolityczność" wojska jest bardzo powierzchowne. Zrozumienie subtelnych mechanizmów jego funkcjonowania wymaga wielopostaciowej analizy. Potrzebne jest odróżnienie indywidualnego wymiaru od wymiaru społecznego i kulturowego, które rzutuje na całokształt funkcjonowania armii demokratycznej. W zależności od uwarunkowań historycznych i systemowych w strukturze regulacji kontrolnych tej armii występuje uprawomocniona norma: "apolityczność" (aspekt uzasadnienia "posłuszeństwa-oczekiwania"), posiadająca wymiar normy prawnej (synonimiczna z zasadą) i obyczajowej (tradycje, symbolika, etyka żołnierska), traktowanej jako szczególny standard zachowań (aspekt petryfikacji i internalizacji kryteriów dystrybucji czynników statusu w odniesieniu do wskazanej sfery przedmiotowej) o własnej specyfice funkcjonalnej. Apolityczność wojska jest praktyką dyskursywną, regulowaną przez dyskursy instytucjonalne. Oznacza to, że żołnierze odwołują się jednocześnie w interpretacji kompetencji i zachowań do uprawomocnień, regulacji występujących w przestrzeni funkcjonalno-zadaniowej i aksjo-normatywnej sił zbrojnych. Apolityczność nie jest prawem inherentnym żołnierza, ale wyróżnioną wartością związaną ze świadomością odpowiedzialności zachowań wyznaczonych przez status zawodowy. Wojsko nie bierze udziału w działalności politycznej, nie uczestniczy jako strona w dyskusjach politycznych, powoływaniu i odwoływaniu rządów czy organów samorządowych.

Apolityczność jest integralnym czynnikiem demokratyzacji życia wojskowego, szczególnym elementem społecznego zaufania do armii, zwracającym uwagę - jak destrukcyjne skutki przynosi kryzys zaufania wobec naruszania tej normy, zwłaszcza w polskich realiach politycznych, zaznaczonych brakiem szerszej tradycji oraz zróżnicowanym poziomem kultury politycznej. Apolityczność wojska pozostaje w Polsce niezwykle ważną i aktualną kwestią, zważywszy na cykliczne wykorzystywanie spraw związanych z funkcjonowaniem sił zbrojnych w grze politycznej.